Köy Enstitülü yazarların romana, öyküye en çok emek vereni Fakir Baykurt’tur. Yılanların Öcü’yle, Irazca’nın Dirliği’yle, Kaplumbağalar’la, Tırpan’la… okunacak, anılacaktır.Talip Apaydın Sarı Traktör’le, Yarbükü’yle, Emmioğlu’yla, Ortakçılar’la, Toz Duman İçinde’yle… yüzyılın yazınında kalıcı olmuştur.Dursun Akçam Kanlı Derenin Kurtlarıyla, Ölü Ekmeği’yle… Samim Kocagöz öyküleriyle Kalpaklılar’la, Doludizgin’le; Cumhuriyet’in ilk yıllarında yazdığı Çıkrıklar Durunca romanıyla öncü olan Sadri Ertem, Cumhuriyet’in kuruluşundan dört yıl sonra yayımlanan ilk işçi romanı Çulluk’un üretken yazarı Mahmut Yesari yüzyılın roman tarihinde yer alır.Fatma Aliye Hanım geleneğine, Halide Edip Adıvar geleneğine 1930’lu yıllardan sonra önemli bir adı eklemeliyiz: Suat Derviş…Ahmet Hamdı Tanpınar Huzur’la, Tarık Buğra Küçük Ağa’yla, Nihal Atsız destan dönemimizi anlatan romanlarıyla anılacaktır.Öykü başarısı yanında romanlarıyla da önemli bir yazarımızdır Necati Cumalı. Tütün Zamanı, Acı Tütün, Viran Dağlar… unutulmaz romanlardır…Öykücülüğümüzde, romancılığımızda deniz çığırını açan Halikarnas Balıkçısı unutulmazlarımızdandır. Aganta Burina Burinata, Ötelerin Çocukları, Turgut Reis, Uluç Reis… gelecekte de okunacaktır düzeyli okurlarca… Haldun Taner, Orhan Hançerlioğlu, Mehmet Şeyda, Behzat Ay, Adnan Binyazar, Ümit Kaftancıoğlu, Osman Şahin… unutulmazlarımızdandı.Kemal Bilbaşar Denizin Çağrısı’yla, Ay Tutulduğu Gece’yle,Cemo’yla, Memo’yla okunacaklardandır. Sabahattin Kudret Aksal Gazoz Ağacı’yla, Şevket Süreyya Aydemir Toprak Uyanırsa’yla Hasan İzzettin Dinama Kutsal İsyan’la, Kutsal Barış’la, Ateş Yılları’yla ölümsüzleşmişlerdir. Turgut Özakman yaşamının sonlarına doğru yazdığı Şu Çılgın Türkler’le sonsuza dek yaşayacaklardandır… Oktay Akbal öyküleriyle Suçumuz İnsan Olmak, İnsan Bir Ormandır romanlarıyla kalıcı yer edinmiştir yüzyılın yazınında.Cumhuriyet Yüzyılı’nın son elli yılında da önemli adlar yetişmiştir. Faik Baysal, Bilge Karasu, Vüsat O. Bener, İnci Aral, Adalet Ağaoğlu, Füruzan, Orhan Pamuk, Selim İleri, Nezihe Meriç, Mustafa Necati Sepetçioğlu, Leyla Erbil, Mustafa Kutlu, Tomris Uyar, Pınar Kür, Muzaffer Buyrukça, Yaman Koray, Ayla Kutlu, Cemil Kavukçu, Ahmet Ümit, Nazlı Eray, Kemal Ateş, Oğuz Atay, Tarık Dursun K., Vedat Türkali, Yusuf Atılgan, Çetin Altan, Erhan Bener, Tahsin Yücel, Erdal Öz, Demir Özlü, Ferit Edgü, Sevgi Soysal, Kaan Arslanoğlu, Faruk Duman, Muzaffer İzgü, Kuşlar Yasına Gider’le Hasan Ali Toptaş… İlginç romanlarıyla Attila İlhan, Bekir…Yüzyıl yazınımıza oyun türünde önemli adlar girer: Musahipzade Celal, Reşat Nuri Güntekin, Melih Cevdet Anday, Cevat Fehmi Başkut, İsmail Hakkı Baltacıoğlu, Aziz Nesin, Necati Cumalı, Rıfat Ilgaz, Ahmet Muhip Dıranas, Ahmet Kutsi Tecer, Behçet Necatigil, Haldun Taner, Muhsin Ertuğrul, Sabahattin Kudret Aksal, Recep Bilginer, Orhan Asena, Turan Oflazoğlu, Güngör Dilmen, Refik Erduran,Turgut Özakman, Adalet Ağaoğlu, Ferhan Şensoy, Murathan Mungan, Nazım Kurşunlu, Haşmet Zeybek,Eleştiride Nurullah Ataç, Fethi Naci, Adnan Benk, Orhan Brian, Vedat Günyol, Sabahattin Eyuboğlu, İsmet Zeki Eyuboğlu, Atilla İlhan, Cevdet Kudret, Adnan Binyazar, Emin Özdemir, Aziz Nesin, Gürsel Aytaç, Asım Bezirci, Yalçın Küçük… iz bırakırlar.Denemede Nurullah Ataç, Sabahattin Eyuboğlu, Orhan Brian, İsmet Zeki Eyuboğlu, Vedat Günyol, Atilla İlhan, Cemil Meriç, Akşit Göktürk, A.Rıza Erguvan, Adnan Binyazar, Emin Özdemir, Enis Batur… Melih Cevdet Anday, Oktay Rıfat, Necati Cumalı… Çetin Altan, İlhan Selçuk, Uğur Mumcu, Oktay Akbal… Refik Durbaş, Aydın Boysan…Anı, gezi, söyleşi, konuşma, günce… türlerinde de yüzyıl yazını yüzlerce yazar, yapıt birikimidir.Dil kimliktir. Cumhuriyet yazını TÜRKÇENİN başarısıdır. Selçuklularla başlayan, Osmanlılarla doruklaşan kimlikten, TÜRKÇEDEN kopuşun sonsuz, görkemli yenilişidir. Türkçenin, halkın, Anadolu’nun utkusudur…Cumhuriyet yazını, yüzyılın yazını Mustafa Kemal ATATÜRK’ün amaçladığı ekin, sanat dil.., devriminin utkusudur… Uygarlığı yakalayış, evrensel yarış utkusudur…
